Testy osobowości cieszą się w dzisiejszych czasach ogromną popularnością. Mają wielu zwolenników – często wykorzystywane są w korporacjach do budowy zespołów. Stanowią narzędzie, dzięki któremu możemy odnaleźć drzemiący w nas potencjał, a także odkryć obszary, które wymagają od nas pracy nad sobą. Z drugiej jednak strony przeciwnicy takich testów podnoszą argument, że szufladkują one ludzi, a przecież każdy z nas jest inny. Czy krytyka jest słuszna?
Jednym z testów powszechnie używanych na świecie do diagnozowania osobowości jest Enneagram
Swoją popularność zdobył w latach 70 XX wieku. Jego propagatorem był chilijski badacz Oscar Ichazo. Wcześniejsze wzmianki o Enneagramie wymieniają Georgija Gurdżijewa, który w 1923 roku założył francuski instytut zajmujący się badaniem tej metody. Niekiedy system ten kojarzony jest numerologią, a także w ujęciu ezoterycznym z Drzewem Życia.
System opisuje 9 podstawowych typów osobowości
Współczesna literatura odnosi się najczęściej do typologii stworzonej przez Helen Palmer, oraz do typologii stworzonej przez Hurley i Dobsona. Opisy tych osobowości są bardzo złożone. Co warto podkreślić nie są tylko zbiorem cech danego typu, ale raczej mówią o tym jak podejmujemy decyzje, co motywuje nas do działania, jakie cechy powinniśmy wzmacniać, a nad jakimi pracować, aby w pełni wykorzystać nasz potencjał. Pokazuje jak poszczególne typy wpływają na siebie i w jaki sposób wchodzą w interakcje, uwydatniając pozytywne lub te mniej korzystne cechy. Enneagram stanowi potężne narzędzie do pracy nad rozwojem osobistym.
Idea zawarta w tym systemie zakłada, że…
między wymiarem materialnym, intelektualnym i duchowym istnieje nierozerwalne powiązanie. Nasza osobowość, sposób postrzegania nas samych, oraz świata zewnętrznego, oparte są na tych trzech aspektach. Samopoznanie w tych trzech dziedzinach jest pierwszym krokiem do wewnętrznego rozwoju.
Aby zrozumieć działanie Enneagramu, należy zagłębić się w jego strukturę. Słowo Enneagram składa się z greckich słów „ennea” (dziewięć) i „gramma” (wykres, znak). Nazwę tę można zatem przetłumaczyć jako dziewięcioramienna figura. Modelowo przedstawia się ją jako dziewięcioramienną gwiazdę wpisaną w okrąg. W skład tej struktury wchodzi zatem koło, trójkąt równoboczny, oraz hexada – sześciokątna figura.
Wierzchołki utworzone z trójkąta i hexady tworzą na okręgu 9 punktów, które są równomiernie rozłożone na jego obwodzie. Punkty te odpowiadają 9 typom osobowości.
W tak przedstawionym graficznie modelu kryje się bogata symbolika
Cyfra 9 już od starożytności uznawana była za symbol doskonałości, jedności i wolności. Ze względy na swoje właściwości matematyczne, mówi się, że jest cyfrą wolną od ograniczeń. Koło jest symbolem z jednej strony otaczającego nas wszechświata, z drugiej strony pokazuje naszą psychikę, wnętrze. Punkty na okręgu pokazują mapę naszych motywacji, które kierują naszym zachowaniem. Często są one ze sobą sprzeczne. Dzięki konstrukcji systemu możemy te sprzeczności rozpoznać i podjąć działania w celu ich zharmonizowania.
Punkty na okręgu połączone są ze sobą liniami. Każdy punkt łączy się z dwoma innymi. Linie te pokazują w jaki sposób poszczególne typy będą oddziaływały na siebie. Inne odziaływanie będzie miało miejsce w warunkach stresu i napięcia, a inne w warunkach spokoju i relaksu. Kierunki linii pokazują zatem, w jakich sytuacjach cechy określonego typu będą wpływały na główny aspekt osobowości. Zatem widzimy, że każdy z punktów określony jest przez 3 aspekty. Główny aspekt (dominujący) mówi o naszym stosunku do świata, pozostałe dwa pokazują jak zachowujemy się w sytuacjach stresu lub spokoju.
Dodatkowo w Enneagramie określa się tzw. skrzydła – to punkty położone najbliżej naszego głównego typu. Punkty te opisują typy najbardziej zbliżone do naszego pod względem emocji i sposobu tworzenia własnego wizerunku. Skrzydła stanowią więc dodatkowe aspekty naszych zachowań, są rozwinięciem typu podstawowego (dominującego).
Aby określić swój typ
Można rozwiązać test, który składa się z pytań i odpowiedzi, którym przyznawana jest punktacja. Każda z podanych odpowiedzi przyporządkowuje nasze postrzeganie sytuacji do danego wzorca zachowań opisanego w jednym z 9 typów. Po odpowiedzi na wszystkie pytania, zliczamy punkty, aby określić który z typów jest dla nas tym najbardziej dominującym, oraz jaki typ jest naszym wspomagającym. Inną metodą jest wzięcie udział w warsztatach, dzięki którym doświadczony trener pokieruje nas w odkryciu opisującego nas typu. Największe korzyści jednak przyniesie nam autoanaliza. Aby dokonać pełnej analizy, należy dokładnie zbadać szczegółowe opisy poszczególnych typów i na podstawie naszych zachowań i doświadczeń, szczególnie z wieku młodzieńczego, dopasować najbardziej odpowiadający nam typ. Jest to jednak proces długotrwały i wymagający ogromnej pracy ze sobą. Pozwala jednak odkryć aspekty osobowości, których do końca nie byliśmy świadomi. Dzięki takiemu poznaniu łatwiej jest nam dokonywać wyborów życiowych. Enneagram podpowie czym kierować się w przypadku rozterek w wyborze drogi życiowej.
Wracając zatem do pytania postawionego na początku – czy system ten szufladkuje ludzi? Zdecydowanie nie. Uwzględnia on naszą różnorodność zachowań i postrzegania otoczenia. Pokazuje wiele aspektów poszczególnych typów – przez autoanalizę pozwala odnaleźć nasze cienie i blaski, motywacje i spowalniacze. Ta wiedza pozwala na pracę ze sobą i świadome kształtowanie swojego ja.
