Ochrona płodności u osób z chorobą nowotworową
Szczęśliwie, leczenie wielu nowotworów jest dzisiaj bardzo skuteczne, a po wyleczeniu można prowadzić normalne życie. Niestety, zarówno choroba nowotworowa jak i stosowane leczenie onkologiczne mogą negatywnie wpłynąć na płodność osoby chorej. Szczególnie chemioterapia i radioterapia mogą istotnie lub całkowicie upośledzić działanie układu płciowego i nieodwracalnie ograniczyć możliwości rozrodcze. To terapie gonadotoksyczne, które skutecznie niszczą komórki nowotworowe, ale i przy okazji uszkadzają jajniki i jądra. Brakujących komórek jajowych czy plemników nie da się odtworzyć. Są to straty uboczne, trudne do zaakceptowania przez młode osoby, które chciałyby w przyszłości doświadczyć radości rodzicielstwa. Dla wielu chorych ten aspekt jest niemal tak istotny jak pytanie dotyczące rokowania. Dzięki programom zachowania płodności (tzw. oncofertility) pacjenci w wieku rozrodczym mogą zabezpieczyć swoją płodności na przyszłość i dać sobie szansę na zostanie rodzicem w przyszłości. Co ważne, procedury te są proste i bezpieczne.
Na czym polega zabezpieczenie płodności na przyszłość?
Podstawową metodą zabezpieczenia płodności u kobiet jest zamrożenie komórek jajowych poprzedzone stymulacją hormonalną. Stymulację można rozpocząć w dowolnym dniu cyklu, z wykluczeniem okresu okołoowulacyjnego. U mężczyzn zabezpieczenie płodności polega na zamrożeniu nasienia. Istotne, aby procedura rozpoczęła się przed terapią, która może toksycznie zadziałać na gonady. Czy procedura zabezpieczenia płodności może opóźnić leczenie onkologiczne? Procedura zabezpieczenia płodności u kobiet obejmuje stymulację hormonalną i punkcję jajników w celu pobrania komórek jajowych. Czas trwania całego procesu to około 10-14 dni. W większości sytuacji wymagany czas oczekiwania na rozpoczęcie leczenia onkologicznego nie wpływa na jego skuteczność i nie pogarsza rokowania chorej, za to znacznie zwiększa szansę na macierzyństwo po zakończeniu terapii. Mężczyźni mogą zamrozić swoje nasienie bez specjalnego przygotowania i proces ten w zasadzie nie odsuwa w czasie moment rozpoczęcia terapii przeciwnowotworowej.
Czy stymulacja hormonalna może wpłynąć negatywnie na zdrowie?
Dane z badań naukowych wskazują, że stymulacja hormonalna poprzedzająca pobranie i zamrożeniem komórek jajowych jest metodą skuteczną i bezpieczną, dotyczy to także chorych z rozpoznaniem hormonozależnego raka piersi. W tej szczególnej grupie pacjentek w czasie stymulacji hormonalnej dodatkowo stosuje się leki (inhibitory aromatazy lub tamoksyfen), które znacznie obniżają poziom estrogenów we krwi, chroniąc chore przed progresją nowotworu.
Po jakim czasie od zakończenia leczenia onkologicznego można zacząć starania o dziecko?
Czas rozpoczęcia starań o dziecko powinien być indywidualnie ustalony z onkologiem oraz specjalistą medycyny rozrodu. Uzależniony jest od kilku czynników: rodzaju nowotworu oraz ryzyka jego nawrotu, zastosowanego leczenia oraz wieku pacjentki/pacjenta. Przed rozpoczęciem starań o dziecko zwykle
wykonuje się badania oceniające stan zdrowia przyszłych rodziców oraz wyklucza nawrót choroby nowotworowej. Ważne, żeby poinformować onkologa o swoich planach rodzicielskich i wypracować odpowiednie porozumienie, co zwiększa szansę na sukces i bezpieczeństwo ciąży.
Ile kosztuje procedura zabezpieczenia płodności?
Obecnie, Program polityki zdrowotnej Ministerstwa Zdrowia, pn.: Leczenie niepłodności obejmujące procedury medycznie wspomaganej prokreacji, w tym zapłodnienie pozaustrojowe prowadzone
w ośrodku medycznie wspomaganej prokreacji, na lata 2024-2028 w pełni refunduje procedurę pobrania
i zamrożenia komórek rozrodczych u chorych z chorobą nowotworową. Pacjent nie płaci ani za procedurę zabezpieczenia płodności, ani za badania laboratoryjne wymagane w jej przebiegu.
Jakie są kryteria kwalifikacji do Programu Ministerstwa Zdrowia?
W Programie mogą wziąć udział osoby posiadające prawo do świadczeń opieki zdrowotnej w Polsce,
u których zdiagnozowano chorobę nowotworową, a proponowane leczenie ma potencjalnie działanie gonadotoksyczne i może upośledzić płodność. Kryterium granicznym jest wiek:
- Kobiety – od okresu dojrzewania do 40. roku życia.
- Mężczyzny – od okresu dojrzewania do 45. roku życia.
W jakim ośrodku można zabezpieczyć swoją płodność?
Jednym z realizatorów rządowego Programu zdrowotnego, oferującym specjalistyczną opiekę w zakresie
onkopłodności jest Klinika Płodności TFP Vitrolive w Szczecinie. Aby umówić się na wizytę kwalifikacyjną
należy skontaktować się z ośrodkiem telefonicznie lub mailowo.
Na wizytę wystarczy dostarczyć:
- zaświadczenie lekarskie z rozpoznaniem choroby nowotworowej i planowanym leczeniem. Wzór zaświadczenia można pobrać ze strony TFP Vitrolive.
- dowód osobisty lub inny dokument poświadczający tożsamość.
Adres ośrodka:
Klinika Płodności TFP Vitrolive
Al. Wojska Polskiego 103
70-483 Szczecin
e-mail: vitrolive@tfp-fertility.com
tel. 91 48 64 345 (recepcja)
kom. 664 732 916 (koordynator – Nadia Hancz)
