Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Przez dostarczanie środków utrzymania rozumie się zapewnienie uprawnionemu mieszkania, ogrzewania, oświetlenia, wyżywienia, odzieży, opieki lekarskiej, ochronę jego osoby i majątku itd. Zobowiązanie to dotyczy zarówno rodziców biologicznych, jak i osób, które przysposobiły dziecko.
Ważne: Zobowiązanie wobec dziecka nie wygasa nawet w przypadku, gdy rodzic zostanie pozbawiony władzy rodzicielskiej.
Wysokość należnych świadczeń alimentacyjnych ustala się, biorąc pod uwagę łącznie dwa czynniki:
– usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej;
– zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Oznacza to, że brak pracy osoby zobowiązanej czy też niskie dochody nie muszą ograniczać sądu co do zasądzanej kwoty. W toku postępowania sąd może bowiem ustalić, że osoba jest w stanie przy dołożeniu starań znaleźć pracę, czy też zarabiać więcej niż aktualnie otrzymuje.
Usprawiedliwione potrzeby nie oznaczają potrzeb elementarnych. Chodzi tu o zapewnienie osobie uprawnionej odpowiednich, a nie jedynie minimalnych warunków bytowania. Dziecko musi mieć zagwarantowane godziwe warunki mieszkaniowe, wyżywienie zapewniające jego prawidłowy rozwój, odzież stosowną do wieku, odpowiednią opiekę lekarską oraz warunki do uczenia się.
Wysokość świadczeń alimentacyjnych na rzecz uprawnionego, rodzice dziecka mogą ustalić między sobą w drodze mediacji. Ugoda zawarta w obecności mediatora po jej zatwierdzeniu przez sąd ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. W przypadku braku porozumienia sposobem na ustalenie obowiązku alimentacyjnego jest złożenie pozwu do sądu rejonowego. Strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych jest zwolniona od kosztów sądowych. W 2019 roku rząd planuje wprowadzić nową procedurę dochodzenia zabezpieczenia alimentacyjnego dla dzieci – alimenty natychmiastowe. Wnioskowanie o alimenty będzie miało uproszczoną procedurę i będzie odbywało się na specjalnych formularzach. Wniosek w ciągu kilku dni od złożenia będzie rozpatrywany przez sąd, dzięki temu alimenty będą natychmiast dostępne. Wysokość alimentów natychmiastowych będzie ustalana na podstawie kwoty minimalnego wynagrodzenia i współczynnika dzietności. Oznacza to, że alimenty natychmiastowe będą wynosić: 500 złotych na jedno dziecko, 900 zł na dwoje, około 1200 na troje dzieci itd. Wprowadzenia instytucji alimentów natychmiastowych nie wyklucza możliwości ubiegania się o alimenty na dotychczasowych zasadach tzn. w wysokości uzależnionej od możliwości majątkowych rodzica i rzeczywistych potrzeb dziecka.
W przypadku niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego do wszczęcia egzekucji alimentów niezbędne jest złożenie wniosku u komornika. Wniosek o egzekucję alimentów można złożyć również do komornika sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela. Osoba, która nie może wyegzekwować alimentów zasądzonych wyrokiem sądowym albo ustalonych w drodze ugody sądowej ma prawo starać się o świadczenie z funduszu alimentacyjnego. Nowelizacja w sprawie egzekucji świadczeń alimentacyjnych zakłada m.in. podniesienie od 1 października 2019 r. kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego z 725 do 800 zł.
Ważną zmianą w projekcie nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest wygaszanie alimentów. Alimenty będą wygaszone po osiągnięciu przez uprawnionego 25 lat.
