„By wierzyć w siebie, muszę mieć kogoś, kto we mnie uwierzy” S. Garczyński
Umiejętności dbania o higienę osobistą dzieci uczą się od najmłodszych lat w codziennym życiu w sytuacjach naturalnych. Od maluszka zapoznaje się z zasadami kindersztuby, aby funkcjonowanie w większym gronie było dla niego łatwe. Nauka nawyków higienicznych i kulturalnych nie zawsze jest łatwa, nie zawsze siłą dedukcji przekonamy dziecko, że trzeba zrobić tak i tak – np. umyć ręce przed posiłkiem, czasami trzeba uciec się po prostu do nakazu czy zakazu. Sami musimy wypośrodkować jaka metoda będzie skuteczna.
„Rodzice chyba zapomnieli, iż dzieci bardziej niż czegokolwiek innego potrzebują takich zasad życia, które jasno ustalają, co jest dobre, a co złe” R.Coles
Wykształcenie w maluchu podstawowych nawyków higienicznych czy kulturalnych podczas codziennych naturalnych zachowań dziecka wymaga od dorosłego wyjaśnienia dziecku sensu – celowości wykonywanych czynności. Konsekwencją wypracowania właściwych zachowań z tego zakresu pozwoli dziecku bez problemów funkcjonować z rówieśnikami, nie będzie miało większych problemów w nawiązywaniu właściwych relacji z innymi.
Dzieci są bardzo szczere (żeby nie powiedzieć czasami „brutalne”) w wyrażaniu swoich opinii, opisywaniu tego co widzą i jeżeli dziecko zachowuje się „inaczej” od większości w sytuacjach wymagających wykazania się nawykami kulturalnymi czy higienicznymi, może spotkać się z „dziecięcym ostracyzmem”, i machina zaniżania samooceny przez dziecko rusza i maleje poczucie własnej wartości. Małe dzieci są naśladowcami nas dorosłych, chcąc nie chcą dziecko jest „kalką” naszych zachowań higieniczno-kulturalnych, więc dorosły sam musi mieć „opanowane właściwe zachowania i nawyki”. W dawaniu przykładu i uczeniu dziecka właściwych zachowań nie można zapomnieć również o tym, że podczas niektórych z nich dziecko ma prawo do intymności – np. podczas korzystania z toalety, i mamy prawo „wyprosić” osoby postronne podczas tej nauki.
W przypadku nawyków związanych z kulturą posiłku nie możemy zapomnieć o wpływie estetyki otoczenia dookoła – czyli posprzątania zabawek czy porządku na stole i jego estetycznego nakrycia i oczywiście umycia rąk przed posiłkiem, w spokoju bez pośpiechu „smakować” potrawy. Ucząc kultury przy stole należy zwracać również uwagę na to aby dzieci uczyły się „ładnego siedzenia przy stole” czyli wiedziały, że nie należy się zbytnio wiercić czy bujać na krześle, nie rozmawiać głośno i wstawać od stołu dopiero po skończeniu jedzenia.
Nawyków higieniczno – kulturalny uczyć dziecko możemy w każdej sytuacji wskazując właściwe i niewłaściwe zachowania tłumacząc konieczność podejmowania właśnie takich kroków w kinie, podczas wycieczki tramwajem czy pociągiem, w przychodni lekarskiej, w sklepie, na placu zabaw. Dzieci w sposób naturalny przyswoją sobie zachowania jeśli będą poparte naturalnymi działaniami, będą wynikały niejako samoistnie. Nie stanie się to od razu, ale systematycznie, z cierpliwością i opanowaniem, dając osobisty przykład uda się nauczyć dzieci właściwych postaw i zachowań.
Fajnym wsparciem będą książki czy krótkie bajki edukacyjne poruszające powyższą tematykę czy wspólne zabawy ze śpiewem przy piosenkach tak znanych przez dorosłych chociażby jak:
„szczotka, pasta”, „mydło lubi zabawę”, „witaminki”, wspólnego „rozważania”
powiedzonek: „nie rób drugiemu co tobie nie miłe”, jak cię widzą tak cię piszą”, „czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”.
Dorosły może również zamienić się w aktora w zaciszu domowych ( przebrać się za kogoś) i odegrać przed dzieckiem osobę np. nie umytą, nie uczesaną i „niechlujnie” ubraną czy jeść posiłek w niewłaściwy sposób i zapytać dziecko co myśli o takiej osobie, o taki zachowaniu się.
„Najlepszym miejscem pod słońcem na ziemi jest dom, w którym rodzice potrafią skutecznie wykorzystywać rutynowe, codzienne czynności do budowania w dzieciach zdrowych, ludzkich uczuć”. G. Mac Donald
Karolina Szczepańska
